Wist je dat je in onze gemeente verschillende mooie wandelingen kunt maken?
Nieuwerkerken is een landelijke gemeente, gelegen in het noordwesten van Limburgs Haspengouw. Uitgestrekte fruitboomgaarden bepalen hier het dorpsbeeld. Vooral in de lente, wanneer de fruitbloesems het landschap witroze kleuren, kan je genieten van een idyllisch panorama. Nieuwerkerken is een kleine, sfeervolle gemeente, met het hart op de juiste plaats. De vier deelgemeenten Binderveld, Wijer, Kozen en Nieuwerkerken zullen je elk op hun eigen manier verrassen.
Voor een dagje natuur ben je in hier aan het juiste adres. Je kan prachtige wandelingen maken, over holle wegen, doorheen zeldzame natuurreservaatjes, langs oude vierkantshoeves en molens, afgewisseld met weidse, adembenemende vergezichten.
Vier wandelingen starten aan het gemeenteplein, de andere twee vertrekken aan het buurthuis Ter Cose in Kozen. De afstanden variëren tussen de 5 km en de 12 km.
Vanaf nu kan je de wandelingen (uitgezonderd de Gelukswandeling waarvan een fysiek kaartje beschikbaar is) ook uploaden in je wandel-GPS. Onderstaand vind je, voor 5 wandelingen, een bestand dat je kan downloaden. Als je niet over een GPS beschikt neem dan je smartphone mee op stap, dan kan je de wandeling via de kaart volgen.
Aan het sociaal huis (Kerkstraat 113, 3850 Nieuwerkerken) starten de volgende wandelingen:
Elsbroekswandeling: blauwe pijl, +/- 12 km
Plannetje en GPX-bestand vind je onderaan.
Deze wandeling brengt je naar Binderveld, Nieuwerkerkens kleinste, maar meest pittoreske deelgemeente. Velden en plantages omringen deze kleine dorpskern, waar ooit een statige waterburcht het uitzicht bepaalde. Binderveld dankt zijn naam aan de samentrekking van het oud-germaanse ‘Bilim’ (spits) en ‘felda’ (vlakte’). Deze woeste vlakte lag immers aan het begin van de moerassige Gete-vlakte.
We starten op het gemeenteplein in Nieuwerkerken en volgen de Kerkstraat voor de kerk door. Via de Bornestraat steken we de Diestersteenweg over. Door de fruitboomplantages komen we in Binderveld aan op de Krommenhofstraat. Voor ons ligt de Sint-Jan Baptistkerk, een classicistisch zaalkerkje, gebouwd in 1872. De kerk ligt binnen een ommuurd kerkhof met enkele zeer oude grafkruisen (1526, 1646 en 1672).
Achter de kerk slaan we links de Molenstraat in. Zo komen we aan de restanten van de waterburcht, die hier al sinds de 12de eeuw staat. We zien nog de toegangspoort en het grachtensysteem dat gevoed wordt door de Kelsbeek. Binderveld bleef eeuwenlang in het bezit van adellijke families en had heel wat te lijden onder diverse oorlogen. Na herhaalde verwoestingen en branden werd hier in 1634 een herenhuis in Brabantse Renaissance gebouwd. Van het oorspronkelijke complex resten ons enkel nog de tekeningen van Remacle Leloup. Bij de waterburcht hoorde ook de Elsbroekmolen. Deze ligt op het eind van de Molenstraat, net aan de gemeentegrens.
We keren nu op onze stappen terug en slaan voor de kerk links de Hoogstraat in. De wandeling leidt ons door de Binderveldse vlakten langs de Klein Romestraat, de Kruisstraat, de Raasbeekstraat en Schelfheide (zie de Schelfheidewandeling) terug naar Nieuwerkerken.
Schelfheidewandeling: groene pijl +/- 5 km
Plannetje en GPX-bestand vind je onderaan.
Deze tocht brengt je van Nieuwerkerken-centrum naar het gehucht Schelfheide. In geschiedenisboeken met zin voor het sensationele wordt Nieuwerkerken als eens afgeschilderd als een dorp van vogelvrijverklaarden. Nieuwerkerken had immers een speciaal en onduidelijk statuut. Het noordelijk gelegen gehucht ‘Tichelrij’ vormde een Loonse heerlijkheid, net als Schelfheide. Wijer en Kozen hingen af van de heren van Averbode. Nieuwerkerken zelf ressorteerde echter onder het Brabantse Attenhoven en elders vervolgde misdadigers genoten hier van een feitelijk asielrecht.
De eerste verwijzing naar de naam van Nieuwerkerken vinden we in al 1139: ‘Nova Ecclesia’, oftewel Nieuwe Kerk. Dat is evenwel niet meer de kerk die er nu staat. De huidige Sint-Pieterskerk werd oorspronkelijk gebouwd in 1828. Daarvan ziet u nog de neoclassicistische toren. De rest dateert van 1910.
Deze wandeling volgt gedeeltelijk het traject van de Elsbroekwandeling, maar we gaan onze eigen weg na de Bornestraat. Aan het kapelletje op de Raasbeekstraat slaan we rechtsaf. Zo bereiken we Schelfheide. Dit gehucht was vroeger een Enclave van Gorsem (nu deelgemeente van Sint-Truiden). Bezienswaardigheden zijn het kasteel van Schelfheide en de bijhorende Schelfheidewinning. Het kasteel, ook wel Schelfhoeve genoemd, is een bepleisterd woonhuis in Maaslandse stijl uit de 18de eeuw. De winning ligt verscholen tussen de plantages. Het is een L-vormige hoeve uit de 2de helft van de 18de eeuw. Net voor we de drukke Diestersteenweg oversteken, passeren we een mooie hoeve in stijl- en regelwerk uit de 1ste helft van de 19de eeuw, met de naam ‘De Zwarte Stijlen’.
We vervoegen de Elsbroekwandeling, langs het kleine bosje en trekken richting het centrum langs de Heuvelstraat, hier zie je links en rechts een voorbeeld van de fruitteelt in onze gemeente. De oude hoogstamboomgaarden zijn grotendeels vervangen door uitgestrekte plantages laagstambomen, die veel makkelijker te plukken zijn.
Panoramawandeling: witte pijl, +/- 5,5 km
Plannetje en GPX-bestand vind je onderaan.
Tijdens deze tocht wachten u enkele mooie vergezichten over Nieuwerkerken en de Gete-vallei. Bovendien passeren we twee waardevolle natuurgebieden. We vertrekken langs de Pastorijstraat richting het kasteel van Nieuwerkerken. Het kasteel is gebouwd in maaslandse renaissance stijl. Het is een gesloten en omgrachte hoeve uit de 17de-18de eeuw. De hoeve was oorspronkelijk een waterhoeve en de sporen van de omringende grachten zijn nog duidelijk. Aan het einde van de oprit staat een kapel uit de 18de eeuw. De brikken, waaruit de kasteelhoeve is opgetrokken, zijn ter plaatse gebakken. De weiden die de aarde leverden voor de brikken liggen een heel stuk lager dan normaal. Door het weghalen van de aarde is aan de achterzijde van het kasteel zelfs een kleine vijver ontstaan. De sluitsteen van een der deuren vermeldt het jaartal 1648. Op een steen bij de poort is het echter het jaartal 1734 leesbaar.
We vervolgen onze tocht naar het natuurpark ‘De Zijp’. Over het ontstaan van de Zijp doen eigenaardige verhalen de ronde. Vroegere generaties wisten te vertellen dat roofmonniken de sloot hadden uitgegraven. Een andere versie beweert dat de ‘Zijp’ werd uitgegraven om ‘tichels’ te bakken. Vandaar de naam van het nabijgelegen gehucht ‘Tegelrij’. De Zijp deed jarenlang dienst als gemeentelijk stort, tot het werd omgetoverd tot een oase van rust. We verlaten het parkje aan de andere kant en volgen de Kleystraat naar het hoogste punt van onze gemeente. Op het einde van de Kleystraat komt u uit op de viersprong waar u een prachtig voorbeeld hebt van een holle weg. Als u het paadje aan de overkant van het kruispunt beklimt, heeft u een mooi zicht over Sint-Truiden. Wij keren terug naar het gemeenteplein langs de veldweg tussen de Driesstraat en de Oude Procesieweg. Aan het eind van de wandeling trekken we door ‘Het Muggenbosje’. In het voorjaar bloeien hier zeldzame planten zoals daslook, bosanemoon en pinksterbloem.
Gelukswandeling: Let op! Startpunt aan de kapel naast het gemeenteplein, 9,5 km
De bewegwijzerde wandeling leidt je naar mooie plekjes in onze gemeente en is voorzien van verschillende tussenstops waar je spreuken, verwerkt in heuse kunstwerkjes van Aribrushkunstenaar Jo Beerden tegenkomt. Bij de spreuken zit ook steeds een korte toelichting om wandelaars te inspireren om vol goede moed hun eigen geluk te creëren.
Kaartje met houten sleutelhanger: (prijs: € 2,5 + eventuele verzendingskosten) te verkrijgen bij:
- Spar, Pastorijstraat 20, 3850 Nieuwerkerken (gesloten op maandag, open op zon- en feestdagen)
- Proxy Delhaize Nieuwerkerken, Mouveldstraat 20, 3850 Nieuwerkerken (gesloten op dinsdag, open op zon- en feestdagen)
- Bakkerij Leslie, Kerkstraat 108, 3850 Nieuwerkerken (maandag en dinsdag gesloten, zondag open tot 12 uur)
- Café Lievenshof, Klein Tegelrijstraat 85, 3850 Nieuwerkerken (gesloten op woensdag)
- B & B Beuk en Bos, Beukenbosstraat 20, 3850 Nieuwerkerken
- Sociaal Huis, Kerkstraat 113, 3850 Nieuwerkerken (enkel op afspraak)
Aan het buurthuis Ter Cose (Opcosenstraat 7, 3850 Nieuwerkerken) starten de volgende wandelingen:
Kerckhemwandeling: rode pijl, +/- 12 km
Plannetje en GPX-bestand vind je onderaan.
De Kerckemwandeling verbindt deelgemeenten Wijer en Kozen. Tijdens deze tocht ontdekt u de ware pracht van de Nieuwerkerkense fruitteelt. We vertrekken aan de kerk van Kozen en de pastorijwoning met de fraaie zonnewijzer. We verlaten het centrum en wandelen richting Mierhoopbos, een uitloper van het Nieuwenhovenbos, Zo belanden we in Wijer, voor het eerst vermeld in 1139 als vileir, afgeleid van het Latijnse ‘vilare’, oftewel boerderij. Wijer ontwikkelde zich als straatdorp langs de weg Herk-de-Stad – Kozen. Met Kozen vormde Wijer immers eeuwenlang een Loonse Heerlijkheid, terwijl de parochie deel uitmaakte van Herk-de-Stad. Op de Schansstraat ziet u links aan het einde van een dreef ‘De Schans’ liggen. Het was één van de 17de eeuwse vluchtplaatsen (‘schansen’). Vooraan de dreef ligt de Schanskapel. In de Sint-Pietersbandenkerk is vooral het doksaal met ballustrade en de orgelkast uit de 17de eeuw het bekijken waard. Voor de kerk staat een monument opgedragen aan de familie Lambrechts, waarvan de vader en zijn drie zonen het slachtoffer werden van hun verzet tegen de Duitse bezetter in de tweede wereldoorlog. Achter de kerk ontdekt u het kasteel van Wijer en de bijhorende kasteelhoeve. Van het kasteel rest enkel nog de monumentale vestingtoren met zijn neogotische kantelen. Beiden werden ze verbouwd in de 17de eeuw in Maaslandse Renaissance. De wegen tussen de plantages leiden ons terug naar Kozen. Op de Breestraat passeert u nog enkele mooi gerestaureerde vierkantshoeves.
Russelenwandeling: gele pijl, 7,5 km
Plannetje en GPX-bestand vind je onderaan.
Wie de langere Kerckemwandeling schuwt kan langs de Russelenwandeling kennismaken met het mooie Kozense landschap. De wandeling volgt hetzelfde traject als de Kerckemwandeling, maar we korten de tocht in langs de Doorstraat. Lieske Russelen werd in 1593 het slachtoffer van de waanzin van die tijd. Ze werd veroordeeld als heks, moest verschrikkelijke folteringen ondergaan en werd ten slotte verbrand. Lieske Russelen werd ‘verklikt’ door een andere heks. Op haar beurt bezweek ook Lieske aan haar zware folteringen en gaf ze de namen van een aantal andere ‘heksen’. De afgrijselijke heksenvervolgingen waren een lucratieve zaak voor de machtshebbers in de 16de eeuw. Tot eind 18de eeuw vormde Kozen samen met Wijer een leengoed. De eigenaars verbleven op het kasteel van Wijer. Kozen, van Cusinius (woning van een zekere Susius) behoorde toe aan de abdij van Averbode. Getuige daarvan is bijvoorbeeld de pastorij met de opvallende zonnewijzer. Schuin aan de overkant ligt Ter Cose, vroeger het gemeentehuis, nu omgebouwd tot gemeenschapscentrum. Rechtover Ter Cose, verscholen in een privé-tuin, zie je het dak van de Sint-Antoniuskapel. Een merkwaardig, zeshoekig kapelletje, toegewijd aan de abt Sint-Antonius en gebouwd in 1685. De Sint-Laurentiuskerk zelf werd na de Eerste Wereldoorlog opgetrokken uit ter plaatse gebakken tegels. Tijdens de wandeling zal je heel wat vakwerkboerderijen tegenkomen, een bewijs van Kozens agrarische en gesloten karakter. Tot 1940 werkten slechts twee mensen van Kozen buiten de gemeentegrenzen.
Nog meer Nieuwerkerken? Onze gemeente is de ideale uitvalsbasis om de streek met de fiets te verkennen. Dankzij het Fietsroutenetwerk kan je via het eenvoudige knooppuntensysteem zelf je route uitstippelen. Bovendien vind je overal langs het fietsroutenetwerk gezellige cafeetjes en tavernes om even uit te blazen. Koop je fietskaart in één van de Haspengouwse toeristische diensten.
